Covid-19 itandukaniye he n’izindi coronavirusi zayibanjirije?

0
2356
Coronavirusi n'izindi virusi biri mu bwoko bumwe

Niba hari ibimenyetso ugaragaza (kugira umuriro, gukorora, gucika intege cg se ugahumeka bigoranye), cg se warahuye n’umuntu ushobora kuba abifite. Ni byiza ko wihutira guhamagara serivisi z’ubuzima zikagufasha ku 114.

Coronavirusi ni iki?

Nkuko habaho izindi virusi ibihumbi n’ibihumbi. Abahanga bagenda bashyira virusi mu byiciro, bitewe n’ibyo zigiye zihuje.

Coronavirusi ni umuryango wa virusi zibasira abantu zigatera ibibazo mu myanya y’ubuhumekero; izi virusi zibarizwa mu nyamaswa (uducurama, ipusi, ingamiya n’ibindi biguruka) zikagera ku muntu mu gihe ariye cg se ahura cyane n’izo nyamaswa.

Iyi coronavirus nshya (novel coronavirus; Covid-19) itandukaniye he n’izabanje?

Nkuko twabivuze hejuru, coronavirus ni umuryango ubonekamo virusi z’ubwoko 7 (kugeza ubu nizo zizwi); izizwiho kwibasira abantu kugeza ubu ni 3.

Covid-19 kimwe n’izindi 2 zayibanjirije nka SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) na MERS (Middle East Respiratory Syndrome) zose zagiye zituruka mu nyamaswa.

  • Ugererenyije uburyo zikwirakwiza; coronavirus irusha izindi zisigaye (MERS na SARS)
  • Ugereranyije umubare w’abo izi ndwara ufashe bapfa (fatality rate); MERS yibasiye isi muri 2012 yahitanye 35% by’abayanduye, SARS yibasiye isi mu 2003 ihitana 10% by’abayanduye, mu gihe coronavirusi imaze guhitana 3.4% by’abayanduye (ku isi yose, kugeza uyu munsi).
  Covid-19 (2019)¹ MERS (2012)² SARS (2003)³
Umubare w’abo yibasiye 440,145+ 2,494 8,098
Ibihugu yagezemo 196 27 26
Igihe yamaze 12/2019 – ubu 09/2012 – 11/2019 11/2002 – 07/2003
Umubare w’abo yahitanye 19,748 858 ~800

¹ Kuri covid-19 imibare ihinduka buri munsi, kuko icyorezo gikomeje.

² ³Source: https://www.who.int/ith/diseases/sars/en/ https://www.who.int/emergencies/mers-cov/en/ https://www.worldometers.info/coronavirus/ 

Coronavirus nshya irusha gukwirakwira cyane izindi zose zayibanjirije

Covid-19 isuzumwa ite?

Kugeza ubu u Rwanda rusuzuma ku buntu abantu bose bakekwaho coronavirusi. Niba ugaragaza ibimenyetso ushobora guhamagara 114 mbere yo kugana ivuriro.

Isuzumwa binyuze mu gufata ibitonyanga biboneka yaba mu muhogo cg mu zuru ryawe, cg se mu maraso, nyuma y’ibisubizo by’ibizami muri laboratoire nibwo hemezwa niba uyirwaye cg utayirwaye.

Covid-19 yaba ifite umuti cg urukingo?

Kugeza uyu munsi (25/03/2020) nta muti cg urukingo na kimwe biremezwa n’inzego zibishinzwe ko bivura coronavirus.

Kugeza ubu havurwa ibimenyetso umurwayi aba agaragaza.